Về làng đan lát Bao La - nơi có kĩ nghệ đan tinh xảo bậc nhất Việt Nam

Trước khi về làng Bao La gốc Huế, mời bạn ghé lên Đà Lạt, nghe chú Khiếm kể đôi câu về nghề đan lát Bao La. 

Chú Khiếm kể: Những năm 60, gia đình tui từ Huế vào Đà Lạt, mang theo nghề đan lát của làng mình. Ngày đó, Mạ tui hay kiếm tre, mây đem về đan rổ rá, rồi ra chợ Đà Lạt bán. Anh em tui mới vào lớp nhất, lớp nhì (lớp 4, 5 bậc tiểu học bây giờ), một buổi đi học, một buổi chẻ tre, phụ mẹ đan rổ. Dù xa quê, nhưng tuổi thơ của chúng tui vẫn gắn liền với nghề của làng cũ, với những chiếc rổ rá, thúng mủng, dần sàng đan kĩ đều tay. Hơn 50 năm trôi qua, tui vẫn luôn tự hào về làng mình bởi sự bền bỉ, chân chính trong nghề đan lát. Sản phẩm làm ra luôn đạt đến độ tinh xảo bậc nhất. Và cũng chính món nghề này, cha mẹ tui đã nuôi dưỡng con cái ăn học thành tài. Bây giờ, sản phẩm mây tre Bao La đã từ tốn vươn xa ra cả nước và thế giới. Thật trân trọng và tự hào về dân làng mình đã lưu giữ và phát triển nghề thủ công mà tổ tiên để lại.

Là người con của làng đan lát Bao La, dẫu có đi xa nhưng chú Khiếm vẫn luôn tự hào về sản phẩm của làng nghề mình. Để đến khi về Bao La gốc Huế, May lại càng tự hào vì được tận tay cầm từng chiếc rổ đan, tận mắt nhìn thấy những thợ đan, và thành phẩm quả thực quá hoàn mỹ.  

Về làng đan lát Bao La

“Thúng mủng Bao La đem ra đựng bột

Chiếu Bình Định tốt lắm ai ơi.”

May về Bao La mang theo câu thơ ông bà xưa hay dặn. Quả thực, phải tai nghe, mắt thấy, ta mới thấy được rổ rá Bao La được đan sít rịn, kĩ siết đến độ đựng bột mịn không lọt, gánh nước không trôi là như thế nào. Người thợ đan tỉ mỉ đan xếp từng mối, sau khi đan xong còn thúc cho những nan tre sít rịn với nhau, đảm bảo không có chút sơ hở nào.

Ở Bao La, người ta không ưng cái sự đều cố định của một chiếc máy.Nghề thủ công bây giờ đã không còn làm bằng tay cho tất cả các công đoạn nữa. Một số làng nghề giờ đã chuyển sang dùng máy chẻ để tiết kiệm thời gian. Nhưng chỉ riêng ở Bao La, từ công đoạn chẻ, chuốt cho đến đan thành phẩm, tất cả đều được làm hoàn toàn bằng tay. Vậy mà sản phẩm nào làm ra cũng đều tăm tắp. Không chỉ đẹp, cầm Bao La trên tay, mình cũng thấy đượm tình. Cứ thử nhìn vào chi tiết một sản phẩm của Bao La, bạn sẽ thấy đôi tay người làng nghề xứ Huế kì diệu đến độ nào. May đã đi qua nhiều làng nghề, quả thực chưa có nơi nào mà sản phẩm lại chỉn chu và tinh tế đến vậy.

Ở Bao La, thợ đan dùng Tre lồ ô để đan lát. Đây là loại tre đặc biệt, thân thẳng, gióng dài. Cũng không có nơi nào, một chiếc rổ lại có đến cả 5 - 7 loại đan và kích cỡ khác nhau. Làng nghề Bao La tinh ý đưa những sản phẩm ứng dụng đa dạng vào đời sống. Một chiếc rổ tre được đan sít để đãi gạo, đan thưa để đựng rau rút nước, đan không chân, đan có chân để không bị dính bẩn ở mặt đế, chia nhiều ngăn để làm khay đựng ở các quán ăn, nhà hàng. Sản phẩm hoàn thiện sẽ có hai loại thành phẩm. Hàng Bao La quét dầu bóng và Bao La tự nhiên. Dầu bóng quét lên là để cho sản phẩm được bóng đẹp, tươi màu, tránh được ẩm mốc. Nhưng với những thị trường khó tính như Nhật Bản, Bao la phải được nguyên bản, tự nhiên màu tre, và vẫn đảm bảo dùng bền. 

Cũng như bao làng nghề thủ công khác, Bao La vẫn đối mặt với một thời khó khăn trong việc tìm đầu ra cho sản phẩm. Nhưng trong bất kì hoàn cảnh nào, Bao La vẫn luôn thích ứng, phát triển mẫu mã mới để đáp ứng với nhu cầu hiện đại, mở rộng con đường xuất khẩu. Những món nghề của Bao La bây giờ, không chỉ dừng lại ở thúng mủng, lồng bàn quen thuộc, mà còn có những món khay đựng, đèn treo phục vụ nhà hàng, décor hàng quán, những món đồ lưu niệm nhỏ xinh được lòng người.

Mời bạn cùng May khám phá BST Bao La, với những chiếc rổ rá, mẹt tre, lồng bàn đan kĩ, những kiểu dáng và đường đan tinh tế bậc nhất của làng nghề Việt Nam.

Hành trình làng nghề | Tháng 3.2020 
Về làng đan lát Bao La